Dehb Nedir? Dehb Belirtileri ve Dehb Tedavisi

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Konusunda Bilmeniz Gereken Herşey

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu DEHB Nedir?

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) hiperaktivite ve dürtüsel davranışların normalin üstünde olmasına sebebiyet veren zihinsel bir sorundur. DEHB olan insanlar dikkatlerini tek bir göreve vermede zorlanırlar ya da uzun süre oturmaya devam etmede zorluk yaşarlar.

DEHB yetişkinler ve çocuklarda da gözükebilir. Amerikan Psikiyatri Birliği (APA) tarafından konulan bir tanıdır.

DEHB Belirtileri

Çok sayıda davranış DEHB ile ilişkilidir. Bunlardan yaygın olanlardan bazıları şu şekildedir:

• Görevlere odaklanma ya da yoğunlaşmada zorluk
• Görevleri tamamlamada unutkanlık
• Dikkatin kolaylıkla dağılması
• Oturmaya devam etmede zorluk
• İnsanlar konuşurken onların sözlerini kesme

Siz veya çocuğunuzda DEHB varsa, bunlardan bazıları ya da hepsi sizde vardır. Sahip olduğunuz belirtiler sizdeki DEHB türüne bağlıdır.

DEHB Türleri

DEHB tanılamasını daha tutarlı yapmak için APA (Amerikan Psikiyatri Birliği) durumları 3 kategoriye ya da türe bölmüştür. Bu türler dikkatsizliğin ağırlıkta olduğu, hiperaktivitenin ağırlıkta olduğu ve her ikisinin birleşimi şeklindedir.

Dikkatsizliğin Ağırlıkta Olduğu Tür

İsminden de anlaşılacağı gibi, bu DEHB türünde olan insanlar odaklanmada, görevleri bitirmede ve talimatları takip etmede aşırı zorlanırlar.

Uzmanlar bu DEHB türünde olan çoğu çocuğun uygun bir tanılama alamayabileceğini çünkü bu öğrencilerin sınıfın kurallarını bozma eğilimi göstermediklerini düşünmektedirler. Bu tür kızlarda daha yaygındır.

Hiperaktivite-Dürtüselliğin Baskın Olduğu Tür

Bu DEHB türünde olan insanlar ilk olarak hiperaktivite ve dürtüsel davranış gösterirler. Bu yerinde duramama, insanların konuşmalarını kesme ve sıralarını bekleyememe gibi davranışlar olabilir.

Bu DEHB türünde dikkatsizlik daha az görülse de, hiperaktivite-dürtüsel DEHB olan insanlar yine de göreve odaklanma konusunda zorluk yaşarlar.

Hiperaktivite-Dürtüsellik ve Dikkatsizliğin Birleşimi Olan Tür

En yaygın tür budur. Bu DEHB türündeki insanlar dikkatsizlik ve hiperaktivite belirtilerini gösterirler. Bunlar dikkatini verememe, düşünmeden hareket etme ve aktivite ve enerji seviyesinin normalin üstünde olması gibi davranışlar olabilir.

Sizin veya çocuğunuzun sahip olduğu DEHB türü nasıl tedavi edileceğini belirleyecektir. Sahip olduğunuz tür zamanla değişebileceğinden dolayı tedaviniz de değişebilir.

DEB ile DEHB

DEB ve DEHB kavramlarını işitmişsinizdir ve aralarındaki farkın ne olduğunu merak etmişsinizdir.

Dikkat Eksikliği Bozukluğu (DEB) artık kullanılmayan bir terimdir. Dikkatini vermede problemi olan ve hiperaktif olmayan insanları tanılamak için DEB kullanılırdı. Günümüzde onun yerine DEHB'in dikkatsizliğin ağırlıkta olduğu tür kullanılmaktadır.

DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu) kavramı bu durumu kapsayıcı bir isimlendirmedir. Amerikan Psikiyatri Birliği'nin DSM-5'te (Zihinsel Rahatsızlıkların Tanılanması ve İlgili İstatistiki Bilgiler Kılavuzu) belirttiği üzere Mayıs 2013 tarihinde kavram resmi olarak kullanılmaya başlanmıştır. DSM kılavuzunu doktorlar zihinsel sağlık durumlarını tanılama yaparken kullanırlar.

Yetişkinlerde DEHB

DEHB olan çocukların %60'tan fazlası hala yetişkinlerdeki gibi bulguları taşırlar ancak insanların çoğunda yaş ilerledikçe DEHB belirtileri azalır ya da daha az sıklıkta ortaya çıkar.

Söylendiği gibi tedavi önemlidir. Yetişkinlerde tedavi edilmemiş DEHB hayatın bir çok yönünü olumsuz etkileyebilir. Zamanı yönetmede zorluk, unutkanlık ve sabırsızlık gibi belirtiler işte, evde ve ilişkinin her türünde sorunlara sebep olabilir.

Çocuklarda DEHB

5-17 yaş arasındaki çocukların %10'u  DEHB tanısı almaktadır ki bu da en yaygın çocukluk dönemi zihin rahatsızlığı anlamına gelmektedir. Çocuklar için, DEHB genellikle okuldaki sorunlarla bağlantılıdır. DEHB olan çocuklar kontrollü bir sınıf ortamında başarılı olmada zorluk yaşarlar.

Erkekler kızlardan iki kat daha fazla DEHB tanısı almaktadır. Bunun nedeni erkeklerin hiperaktivitenin karakteristik özelliklerini taşıma eğilimi göstermeleri olabilir. DEHB olan bazı kızlar hiperaktivitenin klasik belirtilerini gösterseler de çoğu bunu göstermez. Çoğu durumda, DEHB olan kızlar aşağıdaki özellikleri gösterebilir:

• Sık sık hayal görme
• Kaygılı olma
• Depresyon
• Hiperaktiviteden ziyade hiper-konuşkan olma
• Aşırı duygusal olma

DEHB'in çoğu belirtileri karakteristik çocukluk davranışı olabilir bu yüzden hangisinin DEHB ile ilgili olup olmadığını bilmek zor olabilir.

DEHB'e Ne Sebep Olur?

DEHB bu kadar yaygın olmasına rağmen, doktorlar ve araştırmacılar bu duruma neyin sebep olduğu konusunda emin değillerdir. Nörolojik kaynaklı olduğuna inanılmaktadır. Genetik de ayrıca sebep olabilmektedir.

Araştırmalar dopamindeki azalmanın DEHB oluşumunda bir etken olduğunu ortaya koymuştur. Dopamin sinir hücreleri arasında sinyallerin taşınmasına yardımcı olan beyindeki kimyasaldır. Duygusal tepkiler ve hareketleri tetiklemede rol oynar.

Başka araştırmalar beyinde yapısal farklılıkları ortaya koymuştur. Bulgular DEHB olan insanların beyinlerindeki gri madde miktarının daha az olduğunu göstermiştir. Beyinde bulunan gri madde aşağıdakilerin oluşmasına yardımcı olur:

• Konuşma
• Kendine hakimiyet
• Karar verme
• Kas kontrolü

Araştırmacılar hamilelik süresince sigara içme gibi DEHB'in olası nedenlerine hala çalışmaktadırlar.

DEHB'i Test Etme ve Tanılama

Sizin veya çocuğunuz DEHB olup olmadığını ortaya koyacak tek bir test yoktur. Yakınlarda bir çalışma yetişkinlerde DEHB'i tanılamada yeni bir testin işe yaramasından bahsetmişse de çoğu hekim DEHB'in bir teste bağlı olarak tanılanamayacağına inanmaktadır.

Tanı almak için doktorunuz siz veya çocuğunuzda önceki 6 ay boyunca görülen belirtileri değerlendirecektir. Doktorunuz öğretmenler ya da aile fertlerinden bilgi alacaktır ve belirtileri gözden geçirmek için kontrol listesi ve dereceleme ölçeği kullanacaktır. Ayrıca diğer sağlık problemlerini kontrol etmek için fiziksel bir muayene yapacaktır.

Sizin ve çocuğunuzun DEHB olmasında şüpheleniyorsanız, bir değerlendirme yapması için doktorla konuşun. Çocuğunuz için okulunda bir rehber/danışman ile konuşun. Okullar çocukların eğitsel performanslarını etkileyebilecek problemleri için düzenli olarak değerlendirmeler yaparlar.

Değerlendirme için, sizin veya çocuğunuzun davranışları konusunda doktorunuza ve rehberinize notlar ile gözlemlerinizi paylaşın. DEHB'ten şüphelenirlerse, sizi veya çocuğunuzu bir DEHB uzmanına yönlendireceklerdir. Tanılamaya bağlı olarak, bir psikiyatrist ya da nörolog randevusu tavsiye edebilirler.

DEHB Tedavisi

Genel olarak DEHB tedavisi davranış terapisi,nörofeedback ve ilaç tedavisi ya da hepsini içerir.

Terapi türleri psikoterapi ya da konuşma terapisini içerir. Konuşma terapisiyle,  siz ya da çocuğunuz DEHB'in hayatını nasıl etkilediği ve onu yönetmeye yardımcı olma yolları konusunda konuşmanız istenecektir. Diğer terapi ise davranış terapisidir. Bu terapi çocuklar ya da yetişkinlerin davranışlarının nasıl görüldüğünü ve nasıl yönetilebileceğini öğrenmesini sağlamasına yardımcı olur.

İlaç tedavisi ayrıca DEHB olan çocuk ya da yetişkin için çok faydalı olabilir. DEHB için ilaçlar dürtüler ve hareketlerinizi daha iyi kontrol etmenizi sağlayan beyin kimyasallarını etkilemek için hazırlanmıştır.

DEHB İlaç Tedavisi

DEHB tedavisinde kullanılan ilaç tedavisi uyarıcılar ve uyarıcı olmayanlar olmak 2 çeşittir.

Merkezi Sinir Sistemi uyarıcıları DEHB ilaç tedavisinde en yaygın yazılan ilaçlardandır. Bu ilaçlar beyin kimyasalları dopamin ve norepinefrin miktarını arttırarak çalışırlar. Bu ilaç örnekleri Ritalin (metilfenidat) ve amfetamin temelli uyarıcıları içerir.

Siz veya çocuğunuz için bu uyarıcıların etkisi olmaz ya da bazı yan etkilere sebep olurlarsa, doktorunuz size uyarıcı olmayan ilaç önerecektir. Uyarıcı olmayan belli ilaçlar beyindeki norepinefrin seviyesini arttırarak işlevlerini gerçekleştirir. Bu ilaçlar atomoksetin (Strattera) ve nortriptilin (pamelor) gibi antidepresanları içermektedir.

DEHB ilaçları yan etkilerinin yanı sıra birçok fayda sağlayabilir.

DEHB Tedavisinde Doğal İlaçlar

İlaç tedavisine ek olarak ya da onun yerine, birkaç ilaç DEHB belirtilerinin iyileşmesine yardımcı olmak için önerilmektedir.

Başlayanlar için sağlıklı bir yaşam tarzı takip etmek DEHB belirtilerini yönetmenize yardımcı olur. Hastalık Kontrolü ve Önlem Merkezi aşağıdakileri önermektedir:

• Sağlıklı ve dengeli bir diyet takip edin.
• Günlük en az 60 dakikalık fiziksel aktivite yapın.
• Yeteri kadar uykunuzu alın.
• Telefon, bilgisayar ve TV karşısında sınırlı vakit geçirin.

Araştırmalar ayrıca meditasyon ve dışarıda zaman geçirmenin aşırı aktif zihinlerin sakinleşmesine yardımcı olduğunu ve DEHB belirtilerinin iyileşmesine yardımcı olduğunu göstermiştir. Farkındalık meditasyonu diğer bir seçenektir.

Yetişkin ve ergenler üzerinde yapılan araştırmalar meditasyonun kaygı ve depresyon üzerinde olumlu etkisinin yanı sıra dikkat ve düşünme süreçleri geliştirdiğini ortaya koymuştur.

Belli alerji yapıcılardan ve katkı maddelerinden uzak durmak da DEHB belirtilerini azalmaya yardımcı olan yöntemlerdendir.

DEHB bir engel durumu mudur?

DEHB zihinsel bir sorun olsa da öğrenme güçlüğü olarak düşünülmemektedir. Bununla birlikte DEHB belirtileri öğrenmenizi zorlaştırabilir. Ayrıca DEHB olan insanların öğrenme güçlükleri daha sık olmaktadır.

Çocuklar için öğrenme üzerindeki etkisini azaltmaya yardımcı olmak için öğretmenler DEHB olan öğrenciler için Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı (BEP) hazırlayabilir. Bu plan; görevler ve testler için ekstra zaman harcama yada kişisel bir ödül sistemi geliştirmeyi içerebilir.

Teknik olarak DEHB bir engel durumu olmasa da ömür boyu etkiye sahip olabilir.

DEHB ve Depresyon

Siz ve çocuğunuz DEHB ise, depresyon geçirme olasılığınız yüksektir. Aslında, DEHB olan çocuklarda ağır depresyon oranı DEHB olmayan çocuklardan 5 kat daha fazladır. Ayrıca DEHB olan yetişkinlerin %31'i depresyon yaşamaktadır.

Bu durum iki kere haksızlık yaşamış gibi hissettirebilir (hem DEHB hem depresyon) fakat her iki durumun da tedavisi olduğunu ve tedavilerin genellikle birbiriyle örtüştüğünü bilmenizde fayda vardır. Konuşma terapisi her iki durumu da tedavi edebilir. Ayrıca, bupropion gibi  belli antidepresanlar DEHB belirtilerini bazen iyileştirebilir.

DEHB olmak kesinlikle depresyon geçireceğiniz anlamına gelmez ancak bunun bir ihtimal olduğunu bilmek önemlidir.

DEHB ile Başa Çıkmada Öneriler

Siz ve çocuğunuz DEHB'li ise, iyi yapılandırılmış sürekli bir program ve düzenli beklentiler faydalı olabilir. Yetişkinler için, liste kullanma, bir takvim tutma ve hatırlatıcılar kullanma organize olma ve düzenli kalmada yardımcı olacak iyi yöntemlerdir. Çocuklar için, ev ödevi görevlerini yazmaya odaklanmak ve oyuncak ve sırt çantası gibi günlük kullanılan eşyaları tutmak faydalı olabilir.

Hastalık hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak da ayrıca onunla nasıl başa çıkacağınız konusunda size yardımcı olabilir. DEHB ile ilgili çeşitli dernekler hem son araştırmaları öğrenme hem de sorunla başa çıkma konusunda size yardımcı olur.

Doktorunuz DEHB belirtilerini kontrol etmede size daha fazla rehberlik edebilir.

Genel Bakış Açısı

Çocuklar ve yetişkinler için tedavi edilmemiş DEHB hayatınızda çok ciddi etkileri olabilir. Okul, iş ve ilişkileri etkileyebilir. Tedavi durumun etkilerini azaltmak için önemlidir.

Ancak hala şunu akıldan çıkarmamak gerekir ki DEHB olan çoğu insan başarılı hayat sürdürebilmektedir. Hatta bazıları bu durumdan faydalanmaktadır.

Siz veya çocuğunuzun DEHB olduğunu düşünüyorsanız, ilk adım bir doktorla konuşmaktır. DEHB'in sizin veya çocuğunuz için bir etken olup olmadığını belirleyebilirler. Doktorunuz belirtilerinizi kontrol etme ve DEHB ile daha iyi yaşamaya yardımcı olmak için tedavi planı oluşturma konusunda size yardımcı olabilirler.

Disleksi Defteri : ÖÖG ( Disleksi,Disgrafi,Diskalkuli) ve DEHB tanılı öğrenciler için özel olarak üretilmiştir. Satın almak için TIKLAYINIZ

  FACEBOOK YORUMLARI