Disleksi Nedir? Öğrenme Güçlüğü Çeşitleri Nelerdir?

Disleksi ve Öğrenme güçlükleri nörolojik temelli işlem sorunlarıdır. Bu işlem sorunları okuma, yazma ve matematik gibi temel öğrenme becerilerinin öğrenilmesine engel olabilmektedir. Ayrıca organizasyon, zamanı planlama, soyut düşünme, uzun veya kısa süreli bellek ve dikkat gibi üst düzey becerilerin de öğrenilmesine engel olabilmektedir. Disleksi ve Öğrenme güçlüklerinin bireyin akademik hayatının ötesinde etkisinin olduğunu ve aile, arkadaşlar ve işyerindekilerle ilişkiyi de etkileyebildiğini kavramak önemlidir.

Okuma, yazma ve matematikte yaşanan güçlük okul yıllarında fark edilebilir sorunlardır, disleksi ve öğrenme güçlüklerinin belirti ve bulguları en çok bu süreçte ortaya konulur. Bununla birlikte, bazı bireyler lise sonrası ya da yetişkin olana kadar bir belirti göstermemektedir. Disleksi ve Öğrenme güçlüğü olan diğer bireyler ise yaşamları boyunca hiç belirti göstermez ve hiç bir zaman neden akademik güçlük yaşadığını, iş yerlerinde neden sorunlar yaşadığını veya ailesi ve arkadaşlarıyla ilişkide neden sorunlar yaşadığını hiçbir zaman bilmez.

Disleksi ve Öğrenme güçlükleri görsel, işitsel ya da devimsel engellerin, zihinsel yetersizliğin, duygusal rahatsızlığın ya da çevresel, kültürel ve ekonomik dezavantajlarının temel sonucu olan öğrenme sorunlarıyla karıştırılmamalıdır.

Genel bir söylem olarak, disleksi ve öğrenme güçlüğü olan insanlar ortalama veya ortalama üstü zekaya sahiptir. Genelde bireyin potansiyeli ile gerçek başarısı arasında bir boşluk var gibi görünür. Bu ise öğrenme güçlüklerinin neden "gizil güçlükler" olarak adlandırıldığını açıklar: birey dışarıdan "normal" olarak gözükür ve çok parlak zekaya sahip gibi görünür, aynı yaştaki birinden beklenen seviyede bir beceri düzeyini gösterebilir.

Bir öğrenme güçlüğü tamamen tedavi edilemeyebilir ya da düzelmeyebilir, yaşam boyu devam eden bir zorluk bir süreçtir. Bununla birlikte; uygun destek ve müdahalelerle, öğrenme güçlüğü yaşayan insanlar okulda, işte, sosyal ilişkilerde başarı gösterebilir.

ABD kanunlarında (Öğrenme Güçlüğü Olan Bireyler Yasası-IDEA), "özel öğrenme güçlüğü" 13 tane öğrenme güçlüğü kategorisinden birisidir.

"Öğrenme güçlükleri" disleksi ve disgrafi gibi daha spesifik öğrenme güçlükleri ve diğerlerini de kapsayan şemsiye bir terimdir. Her birisine ait belirtiler ve bulguları ve ayrıca ilgili stratejileri aşağıda bulabilirsiniz.

Özel Öğrenme Güçlükleri

İşitsel İşlemleme Bozukluğu

Ayrıca Merkezi İşitsel İşlemleme Bozukluğu olarak da bilinir, kulağa engelsiz bir şekilde gelen seslerin beyin tarafından işleme alınmasını ve yorumlanmasını olumsuz etkileyen bir durumdur. İşitsel İşlemleme Bozukluğu olan bireyler sesler yeterince yüksek ve işitilecek kadar açık ve net olsa bile kelimelerde sesler arasındaki hemen göze çarpmayan farklılıkları tanımazlar. Ayrıca seslerin nereden geldiğini söylemede, seslerin sırasını anlamada ve arkadan gelen sesleri engellemede zorluk yaşarlar.

Diskalkuli

Matematikle ilgili bilgileri öğrenme ve rakamları anlamada bir kişinin yeteneğini etkileyen bir özel öğrenme güçlüğüdür. Diskalkuli olan bireyler matematik sembollerinin anlamada zayıftırlar, sayıları akılda tutma ve sıraya koymada zorlanabilirler, saati söylemede zorluk yaşarlar ya da sayı saymada sorun yaşarlar.

Disgrafi

Bir çocuğun el yazısı yeteneğini ve ince motor becerilerini etkileyen bir özel öğrenme güçlüğüdür. Sorunlar okunaksız el yazısı, istikrarsız boşluk, kağıtta alan planlamasında eksiklik, hecelemede zayıflık ve düşünme ve aynı zamanda yazmada zorluk kadar yazmayı organize etmede de zorluklar olabilir.

Disleksi

Okuma ve dil temelli işlem becerileriyle ilişkili olan şeyleri etkileyen bir özel öğrenme güçlüğüdür. Zorluk her bireyde farklı olabilir fakat akıcı okuma, kodlama, okuduğunu anlama, hatırlama, yazma, heceleme ve bazen konuşmayı etkileyebilir ve diğer rahatsızlıklarla birlikte ortaya çıkabilir. Disleksi bazen Dil Temelli Öğrenme Güçlüğü olarak da adlandırılabilir.

Dil İşlemleme Güçlüğü

İşitsel İşlem Güçlüğünün özel bir çeşidi olan bu rahatsızlıkta kelimeler, cümleler ve hikayeleri oluşturan ses gruplarına anlam vermede zorluk yaşanır. İşitsel İşlemleme Güçlüğünde beyne gelen bütün sesleri anlamlandırmada zorluk yaşanırken, Dil İşlemleme Güçlüğünde sadece dilin işleme girilmesinde zorluk yaşanır. Dil İşlemleme Güçlüğü açıklayıcı veya alıcı dili etkileyebilir.

Sözel Olmayan Öğrenme Güçlükleri

Üst düzey sözel beceriler ile daha zayıf motor, görsel-uzaysal ve sosyal beceriler arasındaki önemli uyumsuzluk ile karakterize edilen bir rahatsızlıktır. Genel olarak bu güçlüğe sahip olan bir birey yüz mimikleri ya da vücut dili gibi sözel olmayan ipuçlarını yorumlamada zorluk yaşarlar ve zayıf koordinasyonları vardır.

Görsel Algılama/Görsel-Motor Yetersizliği

Kişinin gördüğü bilgiyi yorumlamayı ya da çizme ya da kopyalama yeteneğini etkileyen bir öğrenme güçlüğüdür. Disgrafi veya Sözel Olmayan Öğrenme güçlüğü olan bireylerde görülebilir, şekil ya da harflerde ince detayları kaçırma, sık sık kaldığı yeri kaybetme, kesmede zorlanma, kalemi çok sıkı tutma ya da el-göz koordinasyonunda zayıflık gibi şeylerle sonuçlanabilir.

İlişkili Rahatsızlıklar

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

Odaklanmayı sürdürme, odaklanmada zorlanma, davranışı kontrol etmede güçlük ve hiperaktiviteyi içeren bir rahatsızlıktır. Öğrenme güçlüğü olarak tanımlanmamasına rağmen, araştırmalar Dikkat Eksikliği ve Hiperaktvite Bozukluğu olan çocukların %30-%50 oranında özel öğrenme güçlüğü olduğu ve bu iki durum etkileşime girerek (DEHB ve özel öğrenme güçlüğü) öğrenmeyi aşırı derecede zorlaştırmaktadır.

Dispraksi

Hareket ve koordinasyonda, dil ve konuşmada zorluklara sebep olan ve öğrenmeyi etkileyen kas kontrolünde zorlukla ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Öğrenme güçlüğü olmasa da disparksi; genelde disleksi, diskalkuli ya da DEHB ile birlikte ortaya çıkar.

Yönetsel İşleyiş

Planlama, organizasyon, strateji oluşturma, dikkatini verme, detayları hatırlama ve zaman-mekan yönetimi gibi nöropsikolojik süreçleri etkileyen beynin bilişsel yönetim sistemlerindeki yetersizliktir. Öğrenme güçlüğü olmasa da, yönetsel işlevlerdeki eksikliğin farklı şekilleri neredeyse her zaman özel öğrenme güçlüğü ya da DEHB olan bireylerin öğrenme profillerinde görülür.

Hafıza

Hafızanın üç çeşidi öğrenmede önemlidir. İşleyen hafıza, kısa süreli hafıza ve uzun süreli hafıza sözel ve sözel olmayan bilgileri işlemede kullanılır. Bunlardan birisi ya da hepsinde bir eksiklik varsa, depolama ve bilgiyi geri getirme yeteneği bozulabilir.

İşitsel İşlemleme Bozukluğu

Kulağa engelsiz bir şekilde gelen seslerin beyin tarafından işleme alınmasını ve yorumlanmasını olumsuz etkileyen bir durumdur.

Merkezi İşitsel İşlemleme Bozukluğu olarak da bilinen İşitsel İşlemleme Bozukluğu olan bireyler, sesler yeterince yüksek ve işitilecek kadar açık ve net olsa bile kelimelerde sesler arasındaki ince farklılıkları tanımazlar. Ayrıca seslerin nereden geldiğini söylemede, seslerin sırasını anlamada ve arkadan gelen sesleri engellemede zorluk yaşarlar.

Belirtiler ve Bulgular

• Dil ile ilişkili görevleri işleme koyma ve hatırlamada zorluklar yaşar fakat sözel olmayan çevredeki sesleri, müzikleri yorumlama ya da hatırlamada hiçbir sorun yaşamazlar.
• Düşünce ve fikirleri yavaş bir şekilde işleme tabi tutabilir ve onları açıklamada zorluk yaşar.
• Yanlış heceler ve benzer sesli kelimeleri yanlış telaffuz eder ya da hecelerine yanlış ayırır; benzer sesli kelimeleri birbirine karıştırır.
• Mecazi anlatımı (metafor, temsil) karıştırabilir ya da kelime oyunu ya da şakaları yanlış anlayabilir; kelimeleri aşırı şekilde hiç değiştirmeden/motamot yorumlar.
• Arka plandaki sesler ya da gürültülerden kafası karışır.
• Odaklanmayı sürdürmek zor gelir ya da sözel bir tanıtımı ya da dersi hatırlar .
• Sözel yönergeleri yanlış yorumlayabilir ya da hatırlamakta zorlanabilir; silsile halindeki yönergeleri takip etmekte zorlanır.
• Karmaşık cümle yapılarını ya da hızlı konuşmayı kavramada zorluk yaşar.
• Eğer düşünceye dalmış ise insanları "önemsemez".
• Söylenenin çoğunu işitse bile çok fazla "Ne?" diye sorar.

Stratejiler

• Açıklama yapmaktan ziyade gösterin.
• Sağlam olan diğer duygularını daha fazla işe koyun (Görsel ipuçları, işaretler, el broşürü, el becerileri/manipülatifler).
• Yönergeleri azaltın ya da mesafe koyun, "hazır mısın" gibi ipuçları verin.
• Başka kelimelerle ifade edin ya da kafa karıştırıcı sözel veya yazılı yönergelerin anlaşılmasına yardımcı olun.
• Soyut kelimeleri, kelime köklerini, eş anlamlı/zıt anlamlıları öğretin.
• Ses aralıklarını ve tonunu çeşitlendirin, tempoyu değiştirin, anahtar kelimelere vurgu yapın.
• Öğrettiklerinizi anladığını öğrenmek için nokta atışı sorular sorun.
• Cevap vermesi için 5-6 saniye düşünme zamanı verin.
• Kavramları, kelimeleri, kuralları sürekli sözel olarak ifade ettirin.

Diskalkuli

Matematikle ilgili bilgileri öğrenme ve rakamları anlamada bir kişinin yeteneğini etkileyen bir özel öğrenme güçlüğüdür.

Diskalkuli olan bireyler matematik sembollerinin anlamada zayıftırlar, sayıları akılda tutma ve sıraya koymada zorlanabilirler, saati söylemede zorluk yaşarlar ya da sayı saymada sorun yaşarlar.

Belirti ve Bulgular

• Basamak değeri, sayı, sayı doğrusu, pozitif ve negatif değer, toplamada taşıma ve ödünç almada zorluk yaşar.
• Dört işlem problemlerini anlamada ve yapmada zorluk yaşar.
• Bilgi veya olayları sıralamada zorlanır.
• Matematik işlemlerinde adımları kullanmada zorlanır.
• Kesirleri anlamada zorlanır.
• Parayı bozdurma ve kullanmada zorluk yaşar.
• Toplama, çıkarma, çarpma ve bölme yaparken şekilleri tanımada zorluk gösterir.
• Matematiksel işlemleri adlandırmada zorluk yaşar.
• Günler, haftalar, aylar, mevsimler gibi zamanla ilişkili kavramları anlamada zorlanır.
• Sayfada problemleri organize etmede, sayıları sıraya dizmede, uzun bölme problemlerini takip etmede zorluk yaşar.

Stratejiler

• Parmak ve karalama kağıdı kullanmasına izin verin.
• Matematik kavramlarını çizin ve şekiller kullanın.
• Akranının yardımcı olmasını sağlayın.
• Grafik kağıdı kullanmasını önerin.
• Problemleri farklılaştırmak için renkli kalemler kullanmasını tavsiye edin.
• Manipülatiflerle/nesnelerle çalışsın.
• Dört işlem problemlerinin resimlerini çizin.
• Bir matematik kavramının adımlarını öğrenmesi için ipucu araçlar kullanın.
• Matematik kavramlarını öğretmek ve adım adım ilerlemek için ritm ve müzik kullanın.
• Alıştırma ve pratik yapmak için bilgisayarda geçirilecek vakti planlayın.

Disgrafi

Bir çocuğun el yazısı yeteneğini ve ince motor becerilerini etkileyen özel öğrenme güçlüğüdür.

Sorunlar okunaksız el yazısı, istikrarsız boşluk, kağıtta alan planlamasında eksiklik, hecelemede zayıflık ve düşünme ve aynı zamanda yazmada zorluk kadar yazmayı organize etmede de zorluklar olabilir.

Belirti ve Bulgular

• Okunaksız baskı ve bitişik el yazısı yazabilir (görev için verilen yeteri kadar zaman ve ilgiye rağmen).
• Tutarsızlıklar gösterir; baskı ve bitişik el yazısı karışımı, büyük ve küçük harf, ya da düzensiz büyüklükler, şekiller ya da harflerin eğikliği.
• Bitmemiş kelimeler ya da yarım kalan harfler, atılmış kelimeler vardır.
• Kelimeler ve harfler arasında tutarsız boşluklar vardır.
• Tuhaf bilek, vücut ya da kağıt pozisyonları gösterir.
• Harfi oluştururken önceden canlandırmada zorluk gösterir.
• Kopya etme ya da yazı yazma çok yavaş ve yorucudur.
• Kağıtta mekansal planlamada zayıftır.
• Eş zamanlı düşünme ve yazmada çok zorlanır (notlar alma, üretici yazma).

Stratejiler

• Kelime işlemci kullanmasını tavsiye edin.
• Dağınık ve özensiz yapılan işler için öğrenciyi cezalandırmaktan kaçının.
• Sözlü sınavlar yapın.
• Dersler için kaset çalar/ses kaydedici kullanın.
• Not alan bir cihaz kullanmasına izin verin.
• Yazı miktarını azaltmak için notlar ya da anafikirler verin.
• İşi kopyalama yaparak azaltın (önceden yazılmış matematik problemleri)
• Büyük kağıt kullanmasına izin verin.
• Kalem tutucu ya da özel tasarlanmış yazı desteği kullanmasını önerin.
• Yazı görevleri yerine alternatif verin ( video ya da ses kayıtlı raporlar)

Disleksi

Okuma ve dil temelli işlem becerileriyle ilişkili olan şeyleri etkileyen bir özel öğrenme güçlüğüdür.

Zorluk  her bireyde farklı olabilir fakat akıcı okuma, kodlama, okuduğunu anlama, hatırlama, yazma, heceleme ve bazen konuşmayı etkileyebilir ve diğer rahatsızlıklarla birlikte ortaya çıkabilir. Disleksi bazen Dil Temelli Öğrenme Güçlüğü olarak da adlandırılabilir.

Belirti ve Bulgular

• Yavaşça ve zahmetle okur.
• Özellikle harflerin sırasıyla hataları çözerek tecrübe eder.
• Bazı metinlerde dinlediğini ve okuduğunu anlama arasında geniş anlamda farklılık gösterir.
• Hecelemede zorluk yaşar.
• El yazısında zorluk yaşar.
• Bildiği kelimeleri hatırlamada zorluk gösterir.
• Yazı dilinde zorlanır.
• Matematik hesaplarında zorluklar yaşayabilir.
• Gerçek kelimeleri çözmek anlamsız kelimelerden daha iyidir.
• Kelimeyi küçük görünümlü başka birinin yerine değiştirir: İstanbul yerine İst.

Stratejiler

• Okuma, okuduğunu anlama sorularını cevaplandırma gibi şeyler için sessiz bir ortam oluşturun.
• Sesli kitaplar kullanın.
• Büyük puntolarla yazılmış ve satırlar arası geniş boşluklu olan kitaplar kullanın.
• Ders notlarının bir kopyasını kendisine verin.
• Tarih, fen bilimleri ya da benzer derslerin sınavlarında yazıma dikkat etmeyin.
• Kitaplar için alternatif formlara izin verin.
• Sınıftaki sınavlarda diz üstü bilgisayar ya da diğer bilgisayar kullanmasına izin verin.
• Çoklu duyusal öğretim tekniklerini kullanın.
• Öğrencilere alışkanlıktan ziyade mantıklarını kullanmasını öğretin.
• Uygun ünitelerde ve konularda materyaller kullanın.

Dil İşlemleme Güçlüğü

İşitsel İşlem Güçlüğünün özel bir çeşidi olan bu rahatsızlıkta kelimeler, cümleler ve hikayeleri oluşturan ses gruplarına anlam vermede zorluk yaşanır.

İşitsel İşlemleme Güçlüğünde beyne gelen bütün sesleri anlamlandırmada zorluk yaşanırken, Dil İşlemleme Güçlüğünde sadece dilin işleme girilmesinde zorluk yaşanır. Dil İşlemleme Güçlüğü açıklayıcı (ne söylediğin) veya alıcı dili (diğerlerinin söylediğini senin nasıl anladığın) etkileyebilir.

Belirti ve Bulgular

• Konuşma dilinden anlam çıkarmada zorluk yaşar.
• Yazı faaliyetlerinde zayıf ve yetersizdir.
• Okuduğunu anlamada zorluk yaşar.
• Düşüncelerini sözel olarak açıklamada zorluk gösterir.
• Nesneleri tanımada veya tanımlamada zorluk yaşar.
• Söyleyecek çok şeyi olmasına rağmen onu ifade etmede zorlanması sebebiyle sık sık hayal kırıklığı yaşar.
• Genelde kelimeler "dilinin ucunda" hissi yaşar.
• Bir nesneyi tanımlayabilir ve onu resmedebilir ancak onu ifade edecek kelimeyi düşünmekte zorlanır.
• Canı sıkkın ve üzgün olabilir.
• Şaka yapmada zorlanır.

Stratejiler

• Yavaş ve açık bir şekilde konuşun, bilgi vermek için basit cümleler kullanın.
• Konuşma bozukluğu uzmanına (patolojist) başvurun.
• Not almak için ses kaydedici kullanmasına izin verin.
• Ana kavramları tahtaya yazın.
• Akran desteği veya başka bir kişi desteği almasını sağlayın.
• Dinleme ve okuduğu anlamasını geliştirmek için görsel teknikler kullanın.
• Ders veya kitaplardan not alması için grafik ve şemaları kullanın.
• Yaratıcı yazma görevleri için başlatıcı hikayeler kullanın.
• Hikaye haritası yöntemini değerlendirin.

Sözel Olmayan Öğrenme Güçlükleri

Genel olarak bu güçlüğe sahip olan bir birey yüz mimikleri ya da vücut dili gibi sözel olmayan ipuçlarını yorumlamada zorluk yaşarlar ve zayıf koordinasyonları vardır.

Üst düzey sözel beceriler ile daha zayıf motor, görsel-uzaysal ve sosyal beceriler arasındaki önemli uyumsuzluk ile karakterize edilen bir rahatsızlıktır.

Belirti ve Bulgular

• Jest, mimikler ve vücut dili gibi sözel olmayan ipuçlarını tanımada zorluk yaşar.
• Psiko-motor koordinasyonu zayıftır, sakardır; sürekli her şey "ayağına dolanıyor" gibidir, insanlara ya da nesnelere çarpar.
• İnce motor becerilerini kullanmak güçtür; ayakkabı iplerini bağlamak, yazı yazmak, makas kullanmak gibi.
• Koşulları anlamak için olan, mekansal yönelme, yön ile ilgili kavramlar ve koordinasyon gibi her şeyi sözel olarak anlamaya ihtiyaç duyar; genelde kaybolmuş ya da gecikmiştir.
• Aktarım ve geçişlerdeki değişikliklerle mücadele etmede zorlanır.
• Çok adımlı yönergeleri takip etmede zorlanır.
• Çok fazla bağımlı geçişler yapar.
• Çok fazla soru sorar, hatta tekrara düşen sorular olabilir ve bir dersin akışını uygun olmayan bir durumda kesintiye uğratabilir.
• Öğrencinin güçlü sözel becerilerinden dolayı "yeterlik yanılsaması" olabilir.

Stratejiler

• Bir yerden bir yere gitme provası yapın.
• Geçişleri en aza indirin ve geçişlerden önce çok fazla sözel ipuçları verin.
• Öğrencinin kendiliğinden yönergeler ya da kavramları genelleyeceği varsayımından kaçının.
• Benzerlikleri, farklılıkları ve bağlantılara sözel olarak işaret edin; sırayla yönergeleri numaralandırın ve o şekilde gösterin; soyut kavramları ayrıntılı olarak sunun; okuma parçasındaki metaforları, ince ayrıntıları ve çok anlamlıları açıklayın.
• Mümkün olduğu kadar öğrencinin sorularını cevaplandırın, fakat bunu belli bir sayıyla sınırlandırdığınızı bilsin (örneğin 3 soru) ve üçten fazlasını ancak molada ya da okuldan sonra cevaplayabilirsiniz.
• Kapasitesinin üstünde olan etkinlikle katılmaktan uzak durmasına izin verin.
• Saha gezileri, diğer değişiklikler ya da değişikliğin ne kadar olduğuna bakmaksızın çocuğu bu duruma en iyi şekilde hazırlayın.
• Değişken bir program ya da üretici program uygulayın.
• Çocuğunuzun hiç bir zaman anlayacağını farz etmeyin çünkü çocuk söylediğinizi "papağan gibi tekrar eder".
• Çocuk şaşırdığında ya da kafası karıştığında fazladan sözel açıklamalar yapın.

Görsel Algılama/Görsel-Motor Yetersizliği

Kişinin gördüğü bilgiyi yorumlamayı ya da çizme ya da kopyalama yeteneğini etkileyen bir öğrenme güçlüğüdür.

Disgrafi veya Sözel Olmayan Öğrenme güçlüğü olan bireylerde görülebilir, şekil ya da harflerde ince detayları kaçırma, sık sık kaldığı yeri kaybetme, kesmede zorlanma, kalemi çok sıkı tutma ya da el-göz koordinasyonunda zayıflık gibi şeylerle sonuçlanabilir.

Belirti ve Bulgular

• Tersine çevirebilir; d'yi b, p'yi b, u'yu n gibi.
• Kampüs etrafında geçmede zorlanır.
• Göz ağrısı ve kaşıntısından şikayetçidir, gözlerini ovalar, okurken bulanık gördüğünden şikayetçidir.
• Okurken sayfayı çevirdiğinde kafasını çevirir ya da kağıdı tuhaf bir şekilde tutar.
• Çalışırken bir gözünü kapatır, okurken esneyebilir.
• Doğru bir şekilde kopya edemez.
• Sık sık kaldığı yeri kaybeder.
• Sadece bir parçası gösterilen nesneyi/kelimeyi tanıyamaz.
• Kalemi çok sıkı tutar; kalemin ucunu çok sık kırar.
• Kesme veya yapıştırmada zorluk çeker.
• Harfleri satıra dizerken kaydırır; harflerin üst üste geldiği, düzensiz boşlukların olduğu ve harflerin satırın dışında olduğu bir dağınık kağıtları vardır.

Stratejiler

• El yazısını değerlendirmekten kaçının.
• Yaratıcı hikayeler söylemesi için öğrencileri teşvik edin.
• Yazma ödevleri için alternatifler oluşturun.
• Kalem tutmak için bir obje ve özel tasarımlı kalemler kullanmasını tavsiye edin.
• Bilgisayar ya da kelime işlemci kullanmasına izin verin.
• Kopyalama ödevlerini sınırlandırın.
• Takip etme araçları edinmesini sağlayın: cetvel, metin penceresi gibi.
• Büyük baskılı kitaplar kullanın.
• Ses kaydı olan kitaplar sipariş edin.
• Farklı kağıt türlerini değerlendirin; yağlı kağıt, grafik kağıdı, kabartılmış çizgi kağıdı.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

Odaklanma, dikkat ve davranışı etkiler ve öğrenmeyi zorlaştırabilir.

Odaklanmada sürdürmede ve dikkat vermede, davranışı kontrol etmede güçlük ve hiperaktiviteyi içeren bir rahatsızlıktır. Öğrenme güçlüğü olarak tanımlanmamasına rağmen, araştırmalar Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan çocukların %30-%50 oranında özel öğrenme güçlüğü olduğu ve bu iki durum etkileşime girerek (DEHB ve özel öğrenme güçlüğü) öğrenmeyi aşırı derecede zorlaştırmaktadır.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu bazı çocuklarda okul öncesinde ve erken okul yıllarında belli olan bir durumdur. Bu çocukların davranışlarını kontrol etmeleri ve dikkatlerini bir şeye vermeleri zordur. Çocukların %3-%5 oranında Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğuna sahip oldukları tahmin edilmektedir. Bu da 24-30 kişilik bir sınıfta en az bir tane çocuğun DEHB olması anlamına gelir.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu öğrenme güçlüğü değildir. Öğrenme Güçlüğü Olan Bireyler Eğitim Yasası gereğince bir engel/güçlük olarak tanımlanabilir ve böyle bir öğrencinin özel eğitim servisinden destek alma hakkı vardır. Bununla birlikte "Özel Öğrenme Güçlüğü" olarak değerlendirilmez, " Diğer Sağlık Rahatsızlıkları" olarak değerlendirilir (ABD).

DEHB olan birçok çocuğun  -%20/%30- özel öğrenme güçlüğü vardır.

DEHB'in temel karakteristik özellikleri dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüselliktir. Uzmanlar tarafından DEHB'in 3 türü tanımlanmıştır. Bunlar; Hiperaktivite-Dürtüselliğin baskın olduğu tip (önemli oranda dikkatsizlik görülmez), Dikkatsizliğin baskın olduğu tip (hiperaktivite-dürtüsellik davranışını önemli oranda göstermez) bazen Dikkat Eksikliği Bozukluğu (DEB) olarak adlandırılır ve son olarak birleşik tip ( hem dikkatsizlik hem de hiperaktivite-dürtüsellik belirtilerini gösterir).

Bazen DEHB ile birlikte ortaya çıkan diğer rahatsızlıklar Tourette Sendromu (DEHB'li insanların çok az bir oranında görülür), Karşıt olma-Karşı gelme bozukluğu (DEHB'li çocukların 3'te biri ile %50 arasını etkiler), davranım bozukluğu (DEHB'li çocukların %20-%40 arası), kaygı ve depresyon ayrıca bipolar bozukluktur.

Dispraksi

Hareket ve koordinasyon, dil ve konuşmada sorunlar.

Hareket ve koordinasyonda, dil ve konuşmada zorluklara sebep olan ve öğrenmeyi etkileyen kas kontrolünde zorlukla ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Öğrenme güçlüğü olmasa da disparksi; genelde disleksi, diskalkuli ya da DEHB ile birlikte ortaya çıkar.

Belirti ve Bulgular

• Çok dengeli görülmez, sakar olarak görülür, sık sık sendeleyebilir, hata yapabilir.
• Motor becerileri planlamada zorluk yaşar.
• Vücudun iki tarafını kontrol etme yeteneği zayıftır.
• El-göz koordinasyonu zayıftır.
• Benlik ve aidiyeti organize etmeye yeteneği zayıftır.
• Dokunmaya karşı hassasiyet gösterir.
• Yüksek sesler, bir saatin tik takları gibi çıkan sürekli sesler veya bir kalemi kullanırken çıkan ses strese sokabilir.
• Birşeyleri kırar ya da manipülasyon becerisi gerektirmeyen oyuncak seçerler.
• Satırlar arasını boyama, yap-bozları birleştirme, doğru bir şekilde kesme ve taşırmadan bir şeyi yapıştırma gibi ince motor becerilerinde zorlanırlar.
• Gelişigüzel, kaba, dar ve sıkıcı giysiler rahatsız eder.

Stratejiler

• "Sağ eline dokunacağım" gibi sözel teşviklerle çocuğu dokunmaya önceden hazırlayın.
• Arkadan dokunmaktan ya da çok aşırı yaklaşmaktan kaçının ve akranlarının da bundan haberdar olduğundan emin olun.
• Sınav, sessiz okuma ya da aşırı odaklanma gerektiren işler için sesli ve görsel dikkat dağıtıcı şeylerden uzak sessiz bir ortam oluşturun.
• Zil çaldığında ya da yangın tatbikatı planlandığında öğrenciyi uyarın.
• Çocukla birebir çalışırken fısıldayarak konuşun.
• Kongre, toplantı gibi gürültülü ortamlar için kulak tıkacı edinin.
• Sınıfta öğrenciyle ilgili gözlemlenen şeyin ne olduğunu ailesinin bilmesini sağlayın.
• Mesleki terapi ya da duyusal uyum eğitimi için öğrenciyi ilgili kurumlara sevk edin.
• Çocuğu rahatsız eden ışık ve ışık kaynaklarından haberdar olun.
• Manipülatifler kullanın ancak öğrencinin görüş alanında olmasını sağlayın ve çocuğun ona dokunması için onu zorlamayın.

Yönetsel İşleyiş

Planlama, organizasyon, strateji oluşturma, dikkatini verme, detayları hatırlama ve zaman-mekan yönetimini etkiler.

Planlama, organizasyon, strateji oluşturma, dikkatini verme, detayları hatırlama ve zaman-mekan yönetimi gibi nöropsikolojik süreçleri etkileyen beynin bilişsel yönetim sistemlerindeki yetersizliktir. Öğrenme güçlüğü olmasa da, yönetsel işlevlerdeki eksikliğin farklı şekilleri neredeyse her zaman özel öğrenme güçlüğü ya da DEHB olan bireylerin öğrenme profillerinde görülür.

Hafıza

Depolamayı etkiler ve bilgiyi geri geri getirir ya da ortaya çıkarır.

Hafızanın üç çeşidi öğrenmede önemlidir. İşleyen hafıza, kısa süreli hafıza ve uzun süreli hafıza. Bütün hafıza çeşitleri sözel ve sözel olmayan bilgileri işlemede kullanılır. Bunlardan birisi ya da hepsinde bir eksiklik varsa, depolama ve bilgiyi geri getirme yeteneği bozulabilir.

1. "İşleyen Hafıza" bir parça bilginin düşünce ya da kavrama dönüşmesine katkı sağlama yeteneğini ifade eder. Örneğin; bir cümle ya da paragrafın sonuna kadar her kelimeyi okuma ve ondan sonra tüm içeriği anlama.
2. "Kısa süreli hafıza" etkin depolama işlemidir ve bilginin sınırlı sürede tutulmasını sağlar. Bilgiye geçici olarak ulaşılabilir ancak henüz uzun süreli depolanmamıştır.
3. "Uzun süreli hafıza" bilginin depolanması ve uzun süreliğine ulaşılabilir olması anlamına gelir. Bireyler işitsel ya da görsel hafıza konusunda zorluk yaşayabilir.

Öğrenmede bütün bunlar nasıl birlikte çalışır?

Bir kişi cümle okur ve onu aklında tutar. Sonraki cümle ve sonraki cümle bu şekilde devam eder. Paragrafın sonunda, paragrafın bütün anlamını anlar. Bu işleyen hafızadır. Bütün bölümü okumaya devam eder ve ona çalışır. Bilgi akılda kalması için yeteri kadar tutulur. Bu kısa süreli hafızadır. Ancak bilgi gözden geçirilmeyip uzun süre üstünde çalışılmadıkça, akılda kalmaz, unutulur. Daha fazla çaba sarf ederek, bilgi beyindeki bilgilerin bir parçası olabilir. Bu da uzun süreli hafızadır. Eğer birinde ya da hepsinde bir eksiklik/yetersizlik söz konusu ise, depolama ve geri çağrılması gereken bilgiyi getirme işlevi bozulabilir.

DİSLEKSİ KONUSUNDA KAYNAK KİTAP

DİKKAT EKSİKLİĞİ ANNE BABA ÖĞRETMEN EL KİTABI İÇİN TIKLAYINIZ

Disleksi Defteri : ÖÖG ( Disleksi,Disgrafi,Diskalkuli) ve DEHB tanılı öğrenciler için özel olarak üretilmiştir. Satın almak için TIKLAYINIZ

  FACEBOOK YORUMLARI