Çocuklarınızın Daha Dikkatli Olmasını İster Misiniz?

O Zaman Onları Meraklı Bir Birey Yapın! Zorla Besleme Aç Bir Beyinde Bile İşe Yaramaz!

Beyini tarayıcı gibi tanıyan: Platon

Yüzyıllar önce, M.Ö 360 yılında, Platon öğrencilere gerçekleri zorla kabul ettirmeyi tavsiye etmemiştir. “Öğretimin öğeleri çocuklukta zihne yerleştirilebilir ancak bu herhangi bir zorlama ve baskı altında olmamalı. Özgür bir insanın bir bilgiyi elde etmede köle gibi davranması gerekmez. Bedensel olarak zorunlu olan vücuda zarar vermez ancak baskı altında elde edilen bilgi zihinde tutulamaz.”

Çocuklara en iyi ortamı oluşturmada ve eğlenceli öğrenme deneyimleri sağlamada, zorunlu öğretimden kaçınmada Platon’un önerilerini destekleyen öğrenme araştırmalarının nörobilimi ortaya çıkmıştır. Duyuşsal bilgileri düzenleyen stres ve merakın nöral ağlarımıza nasıl girdiğini ve bu girdinin nereye ulaştığını gerçekten görmeye yaklaşmış bulunuyoruz.

Sosyal, duygusal, hormonal ve beslenme etkileri zekaya katkısı olan ana genetik faktörlerdir. Mikrobiyoloji araştırmaları duygular ve deneyimlerin genlerin nasıl açıklandığını ortaya koyan gene ait bölümleri harekete geçirdiğini veya pasif hale getirdiğini ortaya koymuştur. Nöroplastisite (Sinir sisteminin uyum yetisi) araştırmaları ise pozitif değişimleri teşvik etmede nörolojik eğitsel ve ebeveynlik stratejileri kurmaya rehberlik etmeyi ve zekanın değişebileceğini ortaya koymuştur. Bu konular yazara ait olan www.RADTeach.com web sitesinde bahsedilecek konulardandır.

Bu makalede, nörolog ve sınıf öğretmenliği altyapılarımı birleştirerek, aileler ve öğretmenlere beynin dikkat sistemi hakkında bilgi paylaşımlarında bulunacağım.

Çocuklar Sadece Sınıftaki Sıkıcı Şeylere Dikkat Etmiyorlar (Başka Şeyler De Var)

Beynin içine girmek, seçkin insanların girebildiği özel bir gece kulübüne girmeye benzer. İçeriye girdikten sonra, diğer kapıcı olan stres ise en yüksek bilişsel ve duyuşsal reflekslerin yer aldığı serebral mimarinin kıymetli %13’ü olan ön kortekste VIP salonuna girmeyi belirler, düzenler.

Beyin hayvanların ve türlerin hayatta kalması için gelişime uğramıştır. Bu da beynin potansiyel tehlikelere öncelik verdiği anlamına gelir. Her saniye giriş kapısı olan tat ve koku reseptörleri, gözler, kulaklar, iç organlar, deri ve kaslara gelen milyonlarca duyuşsal bilginin sadece yüzlercesi ulaşabilmekte ve beynimiz o kadarını kabul etmektedir. Beynin içine giren şeyleri ve neleri kabul ettiğini belirleyen sistem Retiküler Aktifleştirme Sistemi (RAS) olarak adlandırılır. Duyuşsal girdilerin beynin üst bölgelere geçiş için kullanmak zorunda olduğu ilkel hücre ağı olan alt beyin sapı aslında, siz, çocuğunuz ve kedi, köpeğinizde aynıdır.

RAS görme, işitme, koklama ve dokunma duyusu gibi hayvanlar ve türlerin ayakta kalmasını sağlayan duyguların girişine destek sağlar. Bir hayvan veya insanın çevresinde tehdit olarak algılananları değiştirmek için yapılan değişimlerin önceliği vardır. Tehlike algılandığında RAS otomatik olarak ilgi duyu girişini seçer ve istem dışı cevabın düşünülmek zorunda olmadığı ancak savaşma, kaçma veya donma olarak tepki verilmesi gerektiği alt beyine yönlendirir.

Zorla Besleme Aç Bir Beyinde Bile İşe Yaramaz!

RAS herhangi bir anda dokunma, işitme, görme duygularının tamamının küçük bir parçasını alma ve kabul etme işini yapan görsel bir editördür. Bu hayatta kalmaya yönelik yönlendirme filtresi vahşi doğada hayvanlar için kritik bir öneme sahiptir ancak insanda büyük ölçüde değişmediğinden, sınıf uygulamaları veya evde çocuklarınızla uygulamalar çok önemlidir.

Çocukların beyinleri tehdidi algıladıklarında (ev ödevini yapmadığı için sınıfta cezalandırma veya arkadaşlarının önünde rencide olma, beysbol maçında kadrodan atılma korkusu, veya İngilizceyi akıcı konuşmadıkları için hata yapacakları kaygısı vb.) RAS sadece tehditle ilgili olan şeyi algılar. Tehdidi algılama azalmadıkça, insan veya hayvanlardan korunma olan ana işini yapmakta ısrar edecektir. Korku, üzüntü, sinirlilik veya diğer stresli duygulardaki sinirsel aktivite alt beyinde belirgindir. Bu gibi stresli durumlarda dikkat bizim kontrolümüzde değildir ve ön korteksteki beyin aktivitesinin performansı düşer. Beynin yansıtıcı ve bilişsel bu bölgesi hayatta kalmayla ilgili olmayan şeyleri algılamaz, almaz. Günün dersi ise kulak asmamaktır.

Öğrenciler derse karşı ilgisiz oldukları konusunda eleştirildiğinde, bu onların umursamaz olduğu anlamına gelmez. Onların RAS sistemi öğretmenlerinin önemli gördüğü duygusal verileri değil, kendi izin verdikleri duygusal verilere dikkat kesiliyordur.

O Zaman Şimdi Ne Olacak?

Beyin görüntüleme araştırmalarının en büyün hediyelerinden birisi tehdit olmadığı zaman RAS’tan geçen duygu verilerinin ne olduğu bilgisidir. Yüksek stres uyaranları altında olmadığında, RAS merak uyandıran yeniliklere ve değişime açıktır. O zaman başlığımızın cevabı şudur; algılanan ya da hayal edilen tehdit yolu engellemediğinde, beyin yeni, umulmadık, renkli, müzikal, hareketli, kokulu duyguların verilerini arar. Öğrenciler bir konuya meraklılarsa, bir açıklama, izah ararlar. Bu ise onlara öğretilmek istenen bilgileri değil, şu anda öğrenmek İSTEDİKLERİ bilgiyi araştırmada sebat etmeye motive eder.

RAS’ı bilmek öğrencilerin kendilerini güvende hissettikleri bir sınıf ortamı oluşturma, öğrencilerin tehdit oluşturabilecek bedeni, eşyaları ve hislerinin sınıf arkadaşlarından korunmasını sağlamayı mümkün kılacak bir yetişkin olarak sayılması demektir. RAS ile ilgili artan bilgilerimiz öncelikle gelen tehditleri azaltmayı sağlar, ardından evde ve okulda derslerde daha dikkatli davranmayı, odaklanmayı teşvik etmede bize bazı ipucu stratejiler sunar.

Meraklı ve Meraklı

Yeni bilgiler öğreterek yenilik oluşturabilirsiniz. Görünüş ve seste değişiklik, önemli noktaların altını renkli kalemle çizme, yazı büyüklüğündeki farklılık, şapkalar, hareket etme, açık hava dersleri, müzik, merak uyandıran fotoğraflar, beklenmedik nesneler (öğrencilerin sınıfa girdiklerinde masalarının üstünde birer turp görmesi gibi) RAS merak uyandırıcı duyusal verilerle ilgili derslere eşlik eden duyusal verileri kabul etmede dikkatini çeker.

Merak uyandırıcı posterler düzenleyerek, ipuçları veya yap-boz parçaları ekleyerek yaklaşan bir üniteyi reklamlaştırmak merak uyandırır ve öğrencilerin ilerdeki konunun ne olduğu ile ilgili tahminde bulunmalarını sağlar ve RAS ise o ders olduğunda dersin duyusal girdilerini “seçme ”ye hazırdır. Öğrenciler şarkıdaki bazı kelimelerle veya dersteki bir şeyle bir bağlantı olduğunu bilirlerse, sınıfa girdiklerinde şarkı söylemek de merak uyandırır. Ev ödevine yardım eden bir aile veya bir öğretmen, negatif sayılarla ilgili dersten önce geriye doğru yürürse, RAS negatif sayıların işlendiği derste yere çizilmiş bir sayı doğrusunu göz önüne getirmeye meraklı ve buna hazır hale gelmiştir. Önemli bir şey söylerken merak içinde bir duruş bile dikkati çeker ve öğrenciler ne söyleyeceğinizi veya ne yapacağınızı merak eder.

RAS’ı daha çok uyarmak,  merakı arttırmak ve merak fenomenini (olgu) açıklayan öğrenmenin sonraki belleği için yapılacak şey öğrencilere TAHMİN YAPTIRMAKTIR. Tahminler yazılabilir, bir partnerle konuşulabilir veya ders süresince herhangi bir noktada bireysel beyaz kağıtlarda tutulabilir. Katılımı, meraklı onaylamaları engellemeyin ve tahminleri yargılamayın. Onun yerine, bir onaylama işareti ilgiyi koruyacak veya diğer öğrencilere “teşekkür ederim” ifadesini kullanmak tahmin yapmalarına devam etmelerini sağlayacaktır. Beyin tahminler sistemine bağlı olarak öğrenir ve doğru tahminler yapan nöral ağları güçlendiren nöroplastisiteye geri bildirim sağlar ve yanlış tahmin yapan hafıza bağlantılarını düzeltir (Bu bazen niye doğru geri bildirim vermemiz gerektiğini ve böylelikle yanlış bilgilerin yerine doğrusunun nasıl yerleştirildiğini açıklar)

“Bugün Okulda Ne Yaptın” Diye Sorduğunuzda Gerçekten Heyecanlanan Çocuklar

Çocukken, tabağınızda garnitür olarak turpları gördüğünüzde neler hissettiğinizi hatırlayın. (Turp pek sevilmez genelde). Şimdi çocukluğunuzdaki sınıfta yürüdüğünüzü ve masalarda turp gördüğünüzü hayal edin. Bu sıradan, olağan nesne hakkında öğrenciler meraklı olacaklardır çünkü turplar ONLARIN masalarında yer alıyor, bir akşam yemeğinde tabakta yer almıyor. Şimdi dikkatleri yeniliğe ve meraka uyarılmış oldu ve böylece RAS masalarındaki yeni nesnenin parçalarıyla ilgili İPUCU duyusal verileri onaylar ve alır. Öğrenciler turpların neden orada olduğunun sebebini keşfetmeye motive olmuş durumdadırlar. Şimdi dikkatliler ve beyinleri aktif bir şekilde çalışıyor.

Daha küçük çocuklarda şekillerin isimlerini ve özelliklerini öğrenmek “yuvarlak” kavramını geliştirme fırsatı oluşturabilir ve hangi özelliklerin turpların diğerlerinden daha “yuvarlak” olmasına neden olduklarını değerlendirir. Biraz daha büyük öğrenciler için çıkacak ders;  benzerlikler ve farklılıkların analizini yapmaktır. RAS salatalarında bulduklarında hafife aldıkları turp gibi bu nesnelere değerlendirirken akran etkileşimi, yenilik ve renge cevap verecektir ve bu da çoğu zaman öğrencilerin gözlem, karşılaştırma, zıtlık ve hatta ilk başta neden turpların ilk başta birbirine bu kadar benzediğini tahmin etme becerilerini geliştirecek ve öğrencilerin detektif gibi büyüteçleri kullanmaları eşsiz bir deneyim olacaktır. Öğrencilerin stres seviyeleri, çizim yapmak, tanımlamak ve gruplarındaki turpların ortak ve farklı özellikleri hakkında notlar almak için kendi bireysel öğrenme güçlerini kullandıkların düşmektedir. Hayvanlar yiyecek yemek veya avının kokusunu takip etmek gibi hayati ihtiyaçlarını gerçekleştiren ve doyurucu davranışları öğrenmeye ve tekrar etmeye ihtiyaç duymalarına rağmen hayati bir aracımız olan RAS beynimizin tahminin geri çözümünü hatırlar ve merakımızı uyarır. İlgili ve odaklanmış beyinler hoş duyguları alan duyusal girdilere açıktırlar. Hayvanlarda bu ilerde zevk kaynağı bulma ihtimalini arttıracaktır. Öğrencilerin turplarla araştırma yapmaktan hoşlanması gibi, zorunlu ders içeriği daha açık zihin oluşmasını sağlayabilir.

Basit bir turpun merak ve tahmin yapmayı teşvik için kullanıldığındaki ilginç tecrübe öğrenme deneyimlerini uzun süreli belleğe taşımaya benzetilebilir. Çocuklara o akşam “Bugün okulda ne öğrendin?” diye sorulduğunda, turpu ve o günkü dersi tanımladıkça çocukların hafızası daha da güçlenecek ve memnun, mutlu aileler dikkatli dinlemeyle ilgili pozitif geri bildirim vereceklerdir.

Kaynak

Psychology today

  FACEBOOK YORUMLARI