Dikkat Dağınıklığı Hiperaktivite İlaç Tedavisi ve Alternatif Yöntemler Nelerdir?

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) bir davranışsal bozukluktur. Genellikle çocuklarda teşhis edilir ancak yetişkinler de semptomları gösterebilir. Semptomlar genel olarak aşağıdaki kategorilere ayrılır:

• Dikkat dağınıklığı odaklanma güçlüğü
• Hiperaktivite – aşırı dürtüsellik, yerinde durmayı ya da davranışlarını kontrol etmeyi becerememe

Birçok çocuk her iki semptomu da gösterir. Bu ayrıca, birleşik tip DEHB olarak da bilinir. Birleşik tip DEHB’nin ne olduğu ve nasıl tedavi edildiği hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için okumaya devam edin.

Dikkat Eksikliği Hiperaktivitenin belirtileri nelerdir?

Semptomlar

Dikkat dağınıklığı Hiperaktivite, ağırlıklı olarak dikkatsizlik ya da ağırlıklı olarak hiperaktif-aşırı dürtüsel olarak ortaya çıkma eğilimi gösterir. Bir kişi, bu iki tipin her birinden altı ya da daha fazla semptom gösteriyorsa, birleşik tipte Dikkat dağınıklığı Hiperaktivite Bozukluğu demektir.

Dikkat dağınıklığı belirtileri

Dikkat dağınıklığı semptomlarına örnekler:

• Yönergeleri takip etmekte bocalama
• Kendisine konuşulduğunda dinlemiyormuş gibi görünme
• Kolayca kafasının karışması
• Gündüz rüyaları ya da dikkatini vermeyi becerememe
• Kolayca dikkatinin dağılması
• Ödevleri ya da görevleri takip etmede güçlük çekme
• Bir şeyleri kaybetme ya da olayları unutma

Hiperaktivite ve Aşırı Hareketlilik Belirtileri

Hiperaktivite ve aşırı tepkiselliğin en yaygın semptomları arasında şunlar yer alır:

• Yerinde duramama ya da huzursuz hareketler yapma
• Uzun süre oturur pozisyonda kalamama
• Durmadan konuşma
• Odanın içinde zıplama
• Düşünmeden uygunsuz şeyler söyleme
• Sabırsız ya da kaba olma
• Başka insanların konuşmalarına girme ya da kesme
• Sırasını beklemede güçlük çekme

Birleşik tip DEHB olan kişi bu belirtilerin altı ya da fazlasını ve dikkatsizlik belirtilerinin altı ya da fazlasını sergileyecektir.

Karşıt olma-Karşı Gelme Bozukluğu DEHB ile Nasıl İlişkilidir?

Karşı gelme bozukluğu (KGB), onlu yaşlardaki ya da daha küçük çocuğunuzun size ya da bir otoriteye karşı gelme davranışı göstermesidir. DEHB olan çocukların yaklaşık olarak %40’ı KGB geliştirir. Bu davranışlar, hiperaktivite ya da aşırı tepkisellik DEHB tipiyle ilişkili olabilir.

Karşıt Gelme Bozukluğu‘ nun belirtileri :

• Sinirlilik
• Aşırı hassasiyet
• Öfke patlamaları
• Başkaldırma

KGB olan bir çocuk ayrıca çatışmacı bir kişilik sergileyebilir veya bilerek sinir bozucu davranışlarda bulunabilir. Davranışsal terapi KGB semptomlarını tedavi etmeye yardımcı olabilir.

Birleşik tip DEHB riskini neler arttırır?

Nedenler

DEHB’nin sebepleri tüm tipleri için neredeyse aynıdır fakat bilim DEHB’nin bir sebebini henüz bulmuş değil. Ancak bazı çalışmalar, kişinin DEHB geliştirme riskini etkileyebilecek birkaç potansiyel faktör buldu. Örneğin, çevresel faktörler etkili olabilir.

Risk faktörleri

DEHB’nin bütün alt tipleri için risk faktörleri arasında şunlar bulunur:

Genetik faktörler: Bir çalışma DEHB’nin ailelerden kaynaklanabileceğini buldu. JAMA Psychiatry’de yayınlanan başka bir çalışma ise, birkaç genin insanları DEHB geliştirmeye daha yatkın kıldığını gösteriyor.

Bebeklik ya da hamilelik dönemindeki çevresel faktörler: Kurşun gibi toksinlere maruz kalma bir çocukta DEHB görülme riskini yükseltebilir.

Beyin hasarı: Travmatik bir beyin hasarı geçirmiş az sayıda çocuk DEHB geliştirebilir.

Hamilelik süresince alkol ya da tütün kullanımı: Washington Üniversitesi Tıp Fakültesinde yapılan bir çalışma sigara içen hamile kadınların, çocuklarında DEHB gelişmesi riskini arttırdığını buldu. Ayrıca, hamilelik süresince alkol ve ilaç kullanımı da çocukta bu bozukluğun riskini arttırabilir.

Düşük kiloda doğma ya da prematüre doğum: Pediatrics dergisindeki bir çalışmaya göre, zamanından önce doğan bebekler, büyüdüklerinde DEHB olmaya daha yatkın.

Cinsiyet: Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri [The Centers for Disease Control and Prevention (CDC)], erkek çocuklarının, kız çocuklara kıyasla DEHB geliştirmeye iki kattan daha fazla meyilli olduklarını belirtiyor.

Doktorunuzdan bekleyecekleriniz

Teşhis

Dikkat dağınıklığı Hiperaktivite teşhisi koyabilecek tek bir test yoktur. Birleşik tip için kriterler biraz farklılık gösterse de, doktorunuz ya da hekiminiz tüm tipleri için DEHB teşhisi koyarken aynı yolu kullanacak. Birleşik tip DEHB için, doktorunuz hem dikkat dağınıklığı hem de hiperaktivite ya da aşırı hareketlilik dürtüsellik tiplerinin her birinden altı ya da daha fazla semptomun görülüp görülmediğine bakacak.

Doktorunuz ne yapacak

İlk olarak, doktorunuz, öteki olasılıkları elemek için kapsamlı bir tıbbi tetkik yürütecek. Öğrenme bozukluğu ya da kaygı bozukluğu gibi bazı bozukluklar DEHB gibi görülebilir.

Ardından, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite’nin alt tipleri ile ilişkili semptomları görmek için çocuğunuzu izleyecekler. Bu, çocuğunuzun gün içinde gözlemlenmesi demektir. Siz ve çocuğunuz ayrıca bir dizi DEHB derecelendirme ölçeği dolduracaksınız. Doktorunuz bunları değerlendirme ya da teşhis koymaya yardımcı olarak kullanacak.

Bu ölçekler belirli bir cevap vermez fakat sizin ve doktorunuzun büyük resmi görmesine yardımcı olabilir. Sorular çocuğunuzun okuldaki, evdeki ya da başka ortamlardaki davranışı hakkında olacaktır. Çocuğunuzla iletişim kuran öteki kişilerden, örneğin öğretmeninden ve diğer aile üyelerinden, çocuğunuzun davranışını tanımlamalarını istemek de, davranışıyla ilgili daha büyük bir resim gösterebilir.

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu DEHB nasıl tedavi edilir?

Dikkat Eksikliği Tedavisi Nasıl Olur?

Dikkat Dağınıklığı Hiperaktivite İlaçları

DEHB ilaçları, çocuğunuzdaki dikkatsizlik ve hiperaktivite ya da aşırı dürtüsellik semptomlarını iyileştirmede yardımcı olabilir. Ayrıca, fiziksel koordinasyonu geliştirmeye de yardımcı olabilir.

Stimülanlar: Doktorlar genellikle psiko-stimülanlar verirler. Bu ilaçlar, DEHB’nin davranışsal belirtilerini hafifletmeye ve günlük görevlere daha kolay odaklanmaya yardımcıdır. Bu ilaçlar, düşünme ve dikkatte rol oynayan beyin kimyasallarını arttırarak çalışır.

Psiko-stimülanlar tavsiye edildiği gibi kullanıldığında, siz ve çocuğunuz için güvenlidir. Bazı durumlarda, istenmeyen yan etkilere sebep olabilir. Siz ya da çocuğunuzda aşağıda verilenler gibi sağlık durumları mevcutsa ya da stimülanların bu gibi yan etkileri ortaya çıkıyorsa doktorunuza başvurun:

• İştahsızlık
• Uyku problemleri
• Tikler
• Kişilik değişiklikleri
• Kaygı ya da aşırı hassasiyet
• Karın ağrısı
• Baş ağrıları

Stimülan olmayan ilaçlar: Stimülanlar işe yaramıyorsa doktorunuz stimülan olmayan ilaçlar verecektir. Bu ilaçlar daha ağır çalışır ancak yine de DEHB semptomlarını iyileştirir. Bazı durumlarda, antidepresanlar da DEHB semptomlarına iyi gelebilir. Fakat Gıda ve İlaç Yönetimi (the Food and Drug Administration) antidepresanları henüz tedavi olarak onaylamadı.

Psikoterapi

İlaç tedavisiyle birlikte terapi çocuklarda, özellikle de 6-12 yaş arasındakilerde etkilidir. Araştırma ayrıca, davranışsal yaklaşımların ve müdahalelerin DEHB’li çocuklarda ve onlu yaşlardakilerde çok büyük iyileşmelere yaradığını gösteriyor.

Davranışsal terapi: Bu tedavinin hedefi davranışı değiştirmeye yardımcı olmaktır. Size ve çocuğunuza iyi davranışları güçlendirmeyi öğretir. Davranışsal terapi; olumlu davranışlar öğrenmesi için bir çocuğa yol göstermede bir ebeveyn, öğretmen ya da terapiste yardımcı olur. Davranışsal terapi, ebeveyn eğitimi, sınıf yönetimi, eş müdahaleleri, organizasyon eğitimi ya da bu terapilerin bir kombinasyonunu içerebilir.

Bilişsel davranışsal terapi : Bilişsel davranışsal terapi bir kişiye, istenmeyen davranışları düzeltmede ve duygu durumu ve kaygı semptomlarında yardımcı olacak stratejiler geliştirmeyi öğretir. CBT ve DEHB üzerine az çalışma vardır ancak erken dönem çalışmaları BDT’nin DEHB’li yetişkinlerde etkili olabileceğini söylüyor. Fakat bu tedaviler daha spesifik ve sadeleştirilmiş olmalıdır.

Aile terapisi: DEHB, özellikle de teşhis konulmadan önce, ebeveynler ve aile üyeleriyle ilişkileri de etkileyebilir. Aile terapisi, herkesin durumla nasıl başa çıkacağını ve bir aile bireyindeki DEHB semptomlarını nasıl idare edeceğini öğrenmelerine yardımcı olabilir. Ayrıca, iletişimi ve aile bağlarını da destekleyebilir.

Birleşik tip DEHB olan kişilere yardımcı olabilecek teknikler nelerdir?

Çocuklar için

DEHB’li çocukların yapısal destek alması önemlidir. Organizasyon ve tutarlılık bir çocuğun semptomlarıyla başa çıkmasına yardımcı olabilir. Siz ve çocuğunuz birlikte:

• Bir rutin ve program geliştirebilirsiniz
• Değiştirme imkanı önceden sağlandığı sürece programda değişiklikler planlayabilirsiniz
• Bir organizasyon sistemi yaratabilirsiniz böylece her şeyin bir yeri olur
• Kurallar konusunda tutarlı olun
• İyi davranışı görün ve takdir edin

Çocuğunuzda DEHB varsa, iyi davranışları ayrıca şu yollarla da teşvik edebilirsiniz:

• Bir görevi tamamlarken dikkat dağınıklıklarını minimize ederek
• Çocuğunuzun seçim yapması gerektiğinde seçenekleri sınırlayarak
• Sağlıklı bir yaşam tarzı geliştirmesine yardımcı olarak
• Çocuğunuzun eğlendiği ve iyi yaptığı aktiviteler aracılığı ile olumlu deneyimler yaratarak

Yetişkinlerde DEHB

Yetişkinler bir terapist ya da danışman ile organizasyon veya yaşam yönetimi araçlarını öğrenmek için çalışabilir. Bunların arasında:

• Bir rutin geliştirme ve buna uyma
• Listeler yapma ve kullanma alışkanlığı edinme
• Hatırlatıcılar kullanma
• Büyük görev ve projeleri daha küçük adımlara bölme vardır.

Dikkat eksikliği hiperaktivite’li yetişkinler ve çocuklar için, net iletişim kurabilmek önemlidir. Araştırmalar DEHB’li kişilerin, yönergeleri takip etmekten başka insanların bakış açılarını göz önünde bulundurmaya kadar çeşitli iletişim problemlerinin olduğunu gösteriyor. Çocuğunuzla diyaloga geçerken, zaman ayırıp her noktayı adım adım netleştirmek yardımcı olabilir. Ayrıca sosyal becerilerini geliştirmeye de yardımcı olabilirsiniz.

  FACEBOOK YORUMLARI