Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Dehb

Dikkat Dağınıklığı Hiperaktivite Bozukluğu Nedir?

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) çocuğunuzun okuldaki başarısını ve insan ilişkilerini etkileyebilecek karmaşık bir problemdir. Dikkat dağınıklığı hiperaktivite semptomları çeşitlilik gösterir ve bazen fark edilmesi güçtür.

DEHB’nin semptomlarının çoğunun çocuklarda tek tek görülmesi normaldir. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu teşhisi koymak için çocuğu birkaç kritere göre değerlendirmek gerekir. Dikkat dağınıklığı genellikle çocuklarda onlu yaşlarına geldiklerinde teşhis edilir. Ortalama teşhis yaşı yedidir. Bu semptomları gösteren daha büyük yaştaki çocuklarda da DEHB olabilir ancak çocuklar sıklıkla, küçük yaşlarda karmaşık semptomlar gösterirler.

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nun (DEHB) Belirtileri

Kendine-odaklı davranış

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nun yaygın bir belirtisi başka insanların ihtiyaçlarını ve isteklerini fark edememektir. DEHB olan bir çocuk, konuştukları esnada başka insanların sözünü kesebilir. Sınıf aktivitelerinde sıralarını beklerken veya öteki çocuklarla oyun oynarken sıkıntı çekebilir.

Duygusal problemler

Dikkat Dağınıklığı Hiperaktivite Bozukluğu olan bir çocuk, duygularını kontrol etmede zorluk çekebilir. Uygunsuz zamanlarda öfke patlamaları geçirebilirler. Daha küçük çocuklar öfke nöbetlerine girebilir.

Yerinde Duramama Kıpır Kıpırlık

DEHB olan çocuklar genellikle sakin oturamaz. Oturmaya zorlandıklarında, ayağa kalkıp etrafta koşturmaya çalışabilirler, huzursuzluğunu yansıtan hareketler yapabilirler ya da sandalyelerinde kıpırdanabilirler.

Bitirilmemiş görevler

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olan bir çocuk, birçok farklı şeye ilgi gösterebilir fakat bunları tamamlamada problem yaşayabilir. Örneğin, projelere, ev işlerine ya da ödevlerine başlayabilirler ama başladıkları şeyi bitirmeden ilgilerini çeken başka bir şeye kayarlar.

Dikkat eksikliği Dİkkat Bozukluğu

Dikkat Dağınıklığı Hiperaktivite Bozukluğu olan bir çocuk, biri doğrudan ona konuşuyorken bile, dikkatini vermede sıkıntı yaşayabilir. Sizi duyduğunuzu söyleyecekler ancak biraz önce söylediğiniz şeyi tekrar söylemede başarısız olacaklar.

Hatalar

DEHB olan çocuklar, planlamayı ya da bir planı yürütmeyi gerektiren yönergeleri takip etmede zorluk çekerler. Bu da, dikkat hatalarına sebep olabilir fakat bu durum tembellik ya da zeka eksikliği göstergesi değildir.

Gündüz Rüyaları

Hiperaktif olan çocuklar her zaman taşkın ve gürültücü değildir. DEHB’nin başka bir belirtisi de, öteki çocuklara kıyasla daha sessiz ve daha az girişken olmaktır. DEHB olan bir çocuk uzun süre boşluğa bakıp kalabilir, gündüz hayallerine dalabilir ve etraflarında olup biteni görmezden gelebilir.

Peki ya sonrası?

Bütün çocuklar bu davranışların bazılarını zaman zaman sergileyeceklerdir. Ancak, çocuğunuz Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu belirtilerini düzenli olarak sergiliyorsa ve bu davranış okuldaki başarılarını etkiliyorsa ve arkadaşlarıyla olumsuz iletişime sebep oluyorsa, atmanız gereken adımları düşünmeye başlamalısınız.

Dikkat Dağınıklığı Hiperaktivite Bozukluğu tedavi edilebilir. Çocuğunuza DEHB teşhisi konmuşsa, tüm tedavi seçeneklerini gözden geçirin. Ardından, en iyi yol haritasını belirlemek için bir doktor ya da psikolog görüşmesi ayarlayın.

Bebeklerde ve Çocuklarda DEHB Belirtileri ve Semptomları

1-3 Yaş Arası Çocuklarda Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nu Farketmek

Kilit noktalar

1-3 yaş arası çocuklarda DEHB’nin fark edilmesi zor olabilir çünkü semptomları bu yaş grubunun tipik davranışları olabilir.

Çocuğunuzun davranışı hakkında şüpheniz varsa, tahminde bulunmayın – doktorunuza danışın.

İlaç kullanımı ve yaşam tarzında değişiklikler çocuğunuzda görülen semptomları iyileştirmede yardımcı olabilir.

Çocuğunuzda DEHB olarak da bilinen, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu mu var? Bunu söylemek her zaman kolay değildir çünkü 1-3 yaş arasındaki çocuklar genelde dikkatini toplamada zorluk çekme eğilimindedir.

Ancak, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu bu yaş grubunun tipik davranışlarından daha fazlası anlamına gelir. Ulusal Sağlık Enstitüsü (NIH)’ne göre, bu durum 1-3 yaş grubunu aşıp, onlu yaşları ve hatta yetişkinleri de etkileyebilir. Bu sebeple, erken çocukluk döneminde Dikkat Dağınıklığı Hiperaktivite Bozukluğu belirtilerini fark etmek önemlidir.

Semptomları gözlemek için aşağıdaki listemizi okumaya devam edin.

Sorun DEHB mi?

Mayo Klinik’e göre, 2-3 yaş arasındakiler DEHB semptomları gösterebilir.

Ulusal Sağlık Enstitüsü’ne göre ise, aşağıdakiler; 3 yaş üstündeki çocuklarda vakanın 3 temel belirtisidir:

• Dikkatsizlik odaklanma güçlüğü(Sevmediği şeylere karşı)
• Hiperaktivite
• Aşırı hareketlilik kıpır kıpırlık yerinde duramama

Bu davranışlar DEHB olmayan çocuklarda da ortaya çıkabilir. Semptomlar altı aydan fazla devam etmezse  ve çocuğunuzun yaşına uygun aktivitelere katılma becerilerini etkilemiyorsa, çocuğunuza DEHB teşhisi konulmayacaktır. 5 yaş altı bir çocuğa DEHB teşhisi koymak büyük bir özen gerektirir. Bu kadar küçük yaştaki çocuğa teşhisi en iyi koyacak kişi, davranış ve gelişim üzerine uzmanlaşmış bir çocuk psikiyatristi ya da bir pediatrist olabilir.

Dikkat dağınıklığı

Çocuğunuzun dikkat ile ilgili problemlerinin olduğunu gösterebilecek bir dizi davranış vardır – DEHB’ nin kilit belirtileri. Okul çağındaki çocuklarda bu davranışların arasında şunlar vardır:

• Bir aktiviteye odaklanmayı becerememe
• Görevleri sıkılmadan tamamlamada sıkıntı çekme
• Dikkat dağınıklığı sebebiyle dinlemede güçlük çekme
• Yönergeleri takip etme ve bilgiyi işlemede problem yaşama

Ancak, bu davranışların 1-3 yaş grubu için normal de olabileceğini aklınızda tutun.

Yerinde duramama dürtüsellik hiperaktiflik kıpır kıpır davranışlar

Geçmişte DEHB, “DEB” yani “dikkat eksikliği bozukluğu” olarak adlandırılıyordu. Mayo Klinik tarafından belgelendiği gibi, tıp çevreleri artık DEHB olarak adlandırmayı tercih ediyor çünkü bozukluk sıklıkla hiperaktivite ve aşırı tepkisel olma özellikleri de içeriyor. Bu durum, özellikle okul öncesi çocuklarda teşhis edildiğinde doğrudur.

• 1-3 yaş arasındaki çocuğunuzda DEHB olduğunu gösterebilecek hiperaktivite belirtileri şunlardır:
• Aşırı derecede kıpır kıpır ve huzursuz hareketler
• Yemek yeme ve kendisine kitap okunması gibi sakin aktiviteler için yerinde oturmayı becerememe
• Aşırı derecede konuşma ve gürültü yapma
• Oyuncaktan oyuncağa koşturma ya da sürekli hareket halinde olma

Aşırı hareketlilik dürtüsellik

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nun söylenegelen başka bir semptomu da dürtüselliktir. Çocuğunuzun aşırı dürtüsel davranışlarda bulunduğunun belirtileri arasında şunlar vardır:

• Başkalarına karşı aşırı sabırsızlık gösterme
• Öteki çocuklarla oynarken sırasını beklemeyi reddetme
• Başkaları konuşurken sözünü kesme
• Uygunsuz zamanlarda aniden söze girmek
• Duygularını kontrol etmede güçlük çekmek
• Öfke patlamalarına eğilimli olmak
• Başkaları oynarken, katılma izni almaktansa, direk karışma

Önceki gibi, bu davranışlar da 1-3 yaş arası çocuklarda normal olabilir. Yalnızca benzer yaşlardaki çocuklarla kıyaslandığında aşırıysa, bu davranışlar kaygı verici olacaktır.

DEHB Daha fazla belirtiler ve semptomlar

Kennedy Krieger Enstitüsü (KKI) 3-4 yaş arası çocuklarda birkaç başka uyarıcı DEHB belirtileri tespit etti. KKI, bu yaş grubundaki çocukların çok hızlı koşmaktan ya da uyarıları takip etmemekten yaralanabileceklerini belirtti.

DEHB’nin başka belirtilerinin arasında şunlar olabilir:

• Oyun oynarken agresif davranışlarda bulunma
• Yabancılarlayken dikkatli olmama
• Aşırı düzeyde gözü kara davranış
• Korkusuzluk sebebiyle kendisini ya da başkalarını tehlikeye düşürme
• 4 yaşına geldiğinde tek ayağının üzerinde sekmeyi becerememe

Durumu doğru anlama

Bir çocuğa yanlış DEHB teşhisi koymak mümkündür çünkü çocukların çoğu değişik zamanlarda aşağıdaki DEHB semptomlarını gösterecektir:

• Odaklanma eksikliği
• Aşırı enerji
• Dürtüsellik

Ebeveynler hatta öğretmenler için bile bazen DEHB’yi öteki problemlerle karıştırmak kolaydır. Sakince oturan ve anaokulunda düzgün davranan çocuk gerçekte dikkatini vermiyor olabilir. Hiperaktif çocuklar ise sadece disiplin problemleri yaşıyor olabilir.

Çocuğunuzun davranışlarından şüpheleniyorsanız, tahminde bulunmayın – doktorunuzu görün.

Sonraki adımlar

Ulusal Sağlık Enstitüsü, beyinle ilişkili rahatsızlığı olan çocuklar arasında DEHB’nin çok yaygın olduğunu belirtiyor. Ancak, yaygın olması kaygıya sebep olmaması gerektiği anlamına gelmiyor.

Çocuğunuzun DEHB belirtileri gösteriyor olabileceğinden kaygılanıyorsanız, bu durumu nasıl kontrol altına alacağınızı pediatristinizle konuşun. DEHB’nin tedavisi olmadığı halde, ilaç kullanımı ve yaşam tarzında değişiklik çocuğunuzun semptomlarını iyileştirmeye ve gelecek başarısı için iyi bir şans tanımaya yardımcı olabilir.

DEHB Genetik Mi?

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) davranışsal bir bozukluktur. En yaygın olarak çocuklukta teşhis edilir ama yetişkinler de bu bozukluğun semptomlarını gösterebilirler ve onlara da teşhis konabilir. Amerikan Psikiyatri Derneği’ne (APA) göre, Birleşik Devletler’deki çocukların yaklaşık olarak %5i, yetişkinlerinse %2.5’inde DEHB vardır. DEHB’nin en yaygın semptomları arasında:

• Odaklanamama
• Yerinde duramama ve huzursuz davranışlar
• Görevlerden kaçınma ya da tamamlayamama
• Kolayca dikkatin dağılması vardır.

Dikkat Eksikliği Hiperaktiviteye ne sebep olur?

Araştırmacılar Dikkat eksikliği hiperaktivite’ye tek bir sebep bulmakta şimdiye kadar başarısız oldu. Bir gen kombinasyonu, çevresel faktörler ve olası bir beslenme şekli, bir kişinin DEHB geliştirme ihtimalini etkiliyor gibi görünüyor.

Bazı araştırmalar, kimde Dikkat eksikliği hiperaktivite görüleceğini belirleyen en büyük faktörün genler olduğunu iddia ediyor. Sonuçta genler vücudumuzun yapı taşları. Genlerimizi ebeveynlerimizden miras alırız. Birçok bozukluk veya hastalık gibi, Dikkat eksikliği hiperaktivite’de güçlü bir genetik bileşene sahip olabilir. Bu sebeple, birçok bilim insanının araştırmalarının odak noktası bozukluğu tam olarak hangi genlerin taşıdığıdır.

Yakın bir akraba

DEHB olan bir aile üyesinin bulunması sizi de bu bozukluğu taşımaya yatkın hale getiriyor. DEHB olan çocukların genellikle, DEHB olan bir ebeveyni, kardeşi ya da başka bir yakın akrabası bulunuyor. Aslını isterseniz, Ulusal Sağlık Enstitüsü (NIH)’ne göre, DEHB olan ya da geçirmiş bulunan babaların en az üçte birinin DEHB teşhisi konacak çocukları olacak.

Tek yumurta ikizleri

İkizlerin bir çok ortak noktası vardır: doğum günleri, sırları, ebeveynler, ve yaşları. Ne yazık ki, DEHB olma riskini de paylaşırlar. Avustralya’da yapılan bir çalışmaya göre, ikizler DEHB olmaya tek doğan çocuklardan daha yatkındır. Buna ek olarak, DEHB’li bir tek yumurta ikizi olan bir çocuğun da bu bozukluğu geliştirme olasılığı çok yüksektir.

Kayıp DNA

DEHB’nin potansiyel çevresel faktörlerinden farklı olarak, DNA değiştirilemez. Araştırmalar DEHB’nin sebeplerine odaklandıkça, bilim insanları genetiğin oynadığı güçlü rolü fark etti. Böylece, DEHB ile ilgili araştırmaların birçoğu genleri anlamaya adandı. 2010’da Britanya’lı araştırmacılar, DEHB’li çocukların beyinlerinde ya kopyalanmış ya da eksik kalmış küçük DNA parçaları buldu. Bu etkilenmiş genetik parçalar ayrıca otizm ve şizofreni ile de ilişkilendirildi.

Daha ince beyin dokusu

Ulusal Akıl Sağlığı Enstitüsü (NAMI)’ne bağlı araştırmacılar, beyinde DEHB’nin etkiliyor olabileceği bir alan tespit etti. Tam olarak, bilim insanları DEHB’li bireylerin beynin dikkat ile ilgili alanlarında daha ince dokuya sahip olduğunu buldu. Neyse ki çalışma ayrıca, ince beyin dokusuna sahip bazı çocukların ileriki yaşlarda normal düzeylerde doku kalınlığı geliştirdiğini de buldu. Doku kalınlaştıkça, DEHB semptomlarında iyileşme kat edildi.

DEHB için ek risk faktörleri

DNA’nın yanı sıra, başka faktörler de DEHB geliştiren kişiyi etkileyebilir. Bunlardan bazıları aşağıdakilerdir:

• Çevresel maruz kalma, örneğin kurşuna maruz kalma, bir çocuktaki DEHB riskini arttırabilir.
• Travmatik bir beyin hasarı geçiren çocukların küçük bir kısmı DEHB geliştirebilir.
• Bu çalışma, hamileyken sigara içen annelerin, çocuğunda DEHB gelişmesi riskini arttırdığını buldu; ayrıca hamilelik döneminde alkol ve ilaç kullanan kadınlar da çocuğunu DEHB riskiyle karşı karşıya bırakıyor.
• Bu çalışmaya göre, zamanından önce doğan bebeklerde, büyüdükleri zaman DEHB olma olasılığı daha fazladır.

DEHB olan yetişkinler

Bu bozukluğun genlerini çocuğunuza geçirdiğinizden kaygı duyabilirsiniz. Maalesef, çocuğunuzun DEHB genlerini miras alıp almayacağını kontrol edemezsiniz. Yine de, çocuğunuzdaki potansiyel semptomlara karşı gözünüzü açık tutmak sizin elinizde. Çocuğunuzun pediatristini kendi DEHB geçmişiniz konusunda uyardığınızdan emin olun. Çocuğunuzdaki olası DEHB belirtilerinin ne kadar erken farkına varırsanız, siz ve çocuğunuzun doktoru da o kadar erken müdahale edebilir. Çocuğunuza DEHB semptomlarıyla daha iyi başa çıkmayı öğretmeye yardımcı olabilecek tedavi ve terapiye erkenden başlayabileceksiniz.

Kaynak Healthline

  FACEBOOK YORUMLARI