Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Çocuklarda Depresyon

Araştırmalar gösteriyor ki, DEB veya DEHB olan çocukların gelişim çağlarının bir döneminde depresyona girme ihtimalleri daha yüksek. Hatta depresyon ihtimali diğer çocuklara göre üç kat daha fazla.

Depresyon Belirtileri

Akıl sağlığı uzmanlarının depresyon derken ne kastettiklerini incelemek mühimdir. Önemli olan nokta, klinik tanı konması için farklı belirtilerin hepsini taşıması gerektiğidir.Kişinin kendisini kötü veya depresif hissetmesi illa depresyon tanısı konacak anlamına gelmemektedir.

Amerikan Psikiyatrik Birliğinin DSM-IV yayınına göre ağır depresyonun belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Neredeyse her gün bütün gün boyunca depresif ruh hâli (çocuklarda ve ergenlerde asabi hâl de olabilir)
• Neredeyse bütün aktiviteler için isteksizlik ve keyifsizlik
• Diyet yapmadan önemli kilo kayıpları veya kilo alımı veya iştahta azalma/ artma
• Neredeyse her gün insomnia (uyuyamama) veya hipersomni (aşırı uyuma)
• İnanılmaz hareketlilik veya hareketsizlik
• Neredeyse her gün bitkin olma veya enerji eksikliği
• Değersizlik veya suçluluk hissi
• Neredeyse her gün düşünme ve konsantre olma becerilerinde yavaşlık
• Ölüm ve/veya intihar konusunda tekrarlayan düşünceler

Depresyon tanısının konabilmesi için yukarıdaki belirtilerden en az beşinin 2 hafta süresince (belirtiler en az 2 haftadır devam ediyor olmalılar) bulunmaları ve belirtilerden birinin ya 1) Depresif ruh hâli (çocuklardaki asabiyet de geçerlidir) ya da 2) İlgi kaybı ve keyifsizlik olması gerekmektedir.

Ayrıca belirtiler, kayda değer bir sıkıntı yarattığından, bir hastalıktan veya kullanılan bir ilaçtan kaynaklanmadığından ve yasla (sevilen birinin kaybı) ilgili olmadığından emin olmak önemlidir.

Görüldüğü üzere, gerçek bir klinik depresyonda birkaç belirtinin aynı anda belli bir süre bulunması gerekmektedir. Kendini kötü hissetmekten ve üzgün olmaktan daha fazlası olduğu bellidir.

Çocuklardaki depresyon hakkında da konuşmak gerekir. Araştırmalara göre, çocuklardaki depresyonun belirtileri de aynı yetişkinlerdeki gibidir. Fakat belli yaşlarda bazı belirtilerin öne daha çok çıktığı görülmüştür. Yukarıda da bahsedildiği gibi, çocuklarda “depresif ruh hâli” yerine “asabiyet” öne daha çok çıkmaktadır. Ayrıca bedensel şikâyetlere, asosyalliğe, hipersomniye (aşırı uyuma) ve psikomotor gerilemeye (inanılmaz yavaş hareket etme) de çocuklarda sık rastlanmaktadır.

Çocukta depresyon nasıldır?

Depresyondaki tipik bir çocuk nasıl görünür? Elbette çocuktan çocuğa farklılık gösterecekse de, depresyonda bir çocuk inanılmaz asabi ve/veya üzgün olabilir ve normal hâllerinden belirgin bir değişiklik gösterebilir. Keyif aldıkları şeyleri yapmamaya başlayabilir ve yeme düzenlerinde belirgin bir değişiklik olabilir. Daha enerjisiz oldukları gözlemlenebilir, iyi uyuyamadıklarından şikâyetçi olabilirler ve kendileri hakkında aşağılayıcı ve küçümseyici konuşabilirler. İsteksizliğin yanı sıra konsantrasyon eksikliğinden de okul notları olumsuz etkilenecektir. Daha önce de belirtildiği gibi, bu belirtiler birkaç hafta sürecek ve çocuğun normal hâlinden gerçekten farklılık gösterecektir. (Bazı çocukların distimik bozukluk denen kronik ve daha zayıf bir mizaç bozukluğu yaşıyor olabileceklerini belirtmekte fayda vardır. Bu rahatsızlıkta çocuğun, normal hâlinden ani bir değişim göstermesi yerine daha yumuşak ve sürekli bir depresif ruh hâli düzeni bulunmaktadır.

Depresyon ve DEHB/ DEB Olan Çocuklar

Bahsedildiği gibi, DEHB/DEB olan çocuklarda depresyon görülme ihtimali daha yüksektir. Ayrıca unutulmamalıdır ki, depresyon belirtileri yanlış tanıyla DEHB/DEB olarak görülebilir. Bunun nedeni depresyondaki çocuklarda görülen konsantrasyon kaybı, işleri tamamlayamama ve asabiyet, hiperaktivite semptomlarıyla benzerlik göstermektedir. Bu nedenle DEHB/DEB semptomları gösterdiğine inanılan bir çocukta depresyon ihtimalinin incelenmesi önemlidir. Üstelik bilinmelidir ki, depresyon ve DEHB/DEB aynı anda mevcut olabilirler. Yani durum sadece depresyonu eleyip DEHB/DEB tanısı koyma veya DEHB/DEB’i eleyip depresyon tanısı koymaktan ibaret değildir. Çocuk Aklı Sağlığı konusunda uzman bir profesyonel tarafından dikkatlice muayene edilmek bu nedenle çok önemlidir.

Son zamanlardaki araştırmalar, DEHB/DEB ve depresyonda olan çocuklardaki depresyonun, DEHB/DEB olmanın getirdiği zorluklar karşısındaki moral bozulmasından kaynaklanmayabileceğini belirtmektedirler. Her ne kadar bu zorluklar çocuğun depresyona girmesi konusunda önemli bir risk teşkil etse de, DEHB/DEB çocuklardaki depresyon bağımsız bir durumdur ve sadece “moral bozulması” değildir.

Bir araştırmanın sonucuna göre, DEHB/DEB olan çocuklardaki ağır ve devamlı depresyonun en büyük sebebi kişilerarası zorluklardır (örneğin, akranlarıyla anlaşamamak). Öteki tarafta, DEHB/DEB semptomlarının şiddetinin ve okul zorluğunun depresyona etki ettiği gözlenmemiştir. Aynı zamanda DEHB/DEB semptomlarındaki azalma da depresyon belirtilerini ortadan kaldırmayabilmektedir. Başka bir deyişle, bu çocuklardaki DEHB/DEB semptomlarıyla depresyon semptomlarının bağımsız oldukları görülmüştür.

Öneriler

Çocuklardaki depresyon, psikolojik müdahale ile etkili bir şekilde tedavi edilebilmektedir. Hatta şu anki delillere göre, depresyonu psikolojik müdahale ile tedavi etmenin ilaçla tedaviye göre çok daha etkili olduğu görülmektedir.

Önemli olan ebeveynlerin çocuklarındaki depresyon belirtilerine dikkat etmeleridir; o belirtileri de var olan DEHB/DEB durumuna bağlamamalılardır. Ayrıca eğer DEHB/DEB olan çocuk depresyona girerse, depresyonun semptomlarına yönelik ayrıca tedavi uygulanmalıdır. Araştırmanın gösterdiği üzere, sadece DEHB/DEB semptomlarına odaklanmak çocukta depresyonu azaltmayacaktır.

  FACEBOOK YORUMLARI